Ziya GÜNEY

Prof. Dr. Reiner Staubach. Ostwestfalen-Lippe Üniversitesi’de bölge ve şehir planlamacı olarak “Planlamaya dayalı sosyoloji, planlama teorisi ve metotları” adlı kürsüsü bulunmaktadır. Planerladen Dernegi ve BASTA’nın Büro Für Architekttur und Stadtentwicklung  ( Mimarlık ve Şehir Geliştirme Bürosu ) kurucularından ve halen  yönetim kurulu üyesidir.

Planerladen 1982 yılında Dortmund Üniversitesi’nde okuyan bölge planlama bölümü öğrencileri tarafından kurulmuş bir dernek.

Derneğin amacı kısaca kentsel dönüşüm projelerinin belediyeler tarafından tepeden inme değil, orada yasayan halkın katılımıyla ve onların ihtiyaçları göz önünde bulundurularak planlanmasını ve gerçekleştirilmesini sağlamak ve bu konuda mahalle sakinlerini bilirkişi olarak desteklemek.

Almanya ve diğer Avrupa kentlerinde kentsel dönüşüm bizde olduğu gibi parsel ölçeğinde değil ada veya mahalle ölçeğinde yapılır… Büyük yoğunluk ve kat artışlarına müsaade edilmez… Sosyal donatı ve teknik altyapı  planlaması yapılır.. Ulaşım planlaması gözden geçirilir..

Belediyeler  ile kentsel dönüşüm yapılan  bölge sakinleri arasında köprü görevi görmekte…

İlk iki üç yıl belediyeyle gergin bir ilişki söz konusuyken 1986 yılından beri belediyelerle ilişkilerinin çok daha sağlıklı olduğunu ve kentsel dönüşüm konularında birçok belediyeye danışmanlık yaptığını ifade ediyor.

BASTA ise bu anlayışla Kuzey Ren Westfalya eyaletinde çeşitli şehirlerde belediyeler ya da bakanlık tarafından kentsel dönüşüm projeleriyle görevlendirildi. Bu çalışmalar da  halen devam ediyor…

Prof. Dr. Reiner Staubah Almanya’daki kentsel dönüşüm ve uygulamalar konusunda bakın neler diyor..

“…Önce yenileme projesinin gerçekleşeceği düşünülen alan kabaca ve oldukça kapsamlı olarak belirlenir ve ön araştırmalara başlanır. Bu araştırmalar kapsamında sosyal istatistik verilerin yanı sıra mahallede yaşayan kiracıların,  ev sahiplerinin, dükkan ve işyeri işletenlerin görüşleri alınır.

Araştırmaların sonucuna göre bölge sınırlar ön araştırmalarla amaçlanan kentsel dönüşüm projesinin özellikle sosyal katlanabilirliğini (mesela kiraların kiracıların ödeme gücüne uygun olması) güvence altına almaktır. Federal Şehir Planlama Kanunu’nun özel kentsel dönüşüm Yasası bölümü yenileme sürecinde bazı şartlarla orada yaşayanların haklarını korur. Bu şartları kısaca şöyle sıralayabiliriz:

– Halkın detaylı katılımını sağlamak

– Eğer yenileme projesinin orada yaşayan ve çalışan halka negatif etkileri olabileceği kanaati söz konusuysa belediyelerden önce “sosyal plan” yapılmasını talep etmek

– Mahallelerde bilgilendirme bürolarının açılması

– Tarihi eserlerin korunması

– Mahallelerin mimari dokusunun korunması, zaman içinde bozulmuşsa şehir planlama ve peyzaj projeleri kapsamında mümkün olduğunca düzeltilmesi, yeniden ortaya çıkarılması, yeni yapılacak binaların dokuya uygun planlanması

– Evlerin/apartmanların onarımında ev sahiplerine devlet mali yardımının, içinde oturan kiracıların ihtiyaçlarının göz önünde bulundurulması ve onlarla anlaşmaya varılması şartıyla verilmesi.. “

Bizim gerek bugüne kadarki kentsel dönüşüm uygulamalarında gerekse bu konudaki yasa ve yönetmeliklerde kentsel dönüşümü bu boyutları ile ele aldığımız söylenemez…

Özellikle de kentsel dönüşüm yapılacak bölgelerde hem sosyal hem de teknik alt yapı konuları başta olmak üzere yaşamlarını sürdürmekte bulunan vatandaşlarımızın sosyal, kültürel, hakları ve sürece demokratik katılımları  açısından Almanya örneğinden alacağımız çok dersler olduğunu düşünüyoruz…